‘Hoe zijn levens met elkaar verbonden door de stamboom heen? Waar komen we vandaan, waar gaan we naartoe? Dat zijn vragen die mij blijven boeien, zowel in mijn praktijk als familietherapeut als in mijn persoonlijke leven. Het is maar een van de vele redenen waarom ik De Buddenbrooks van Thomas Mann zo’n bijzonder boek vind.
Het was De Toverberg – ook fantastisch natuurlijk – die voor mij de opstap vormde naar deze roman over de 19de-eeuwse koopman Johann Buddenbrook en zijn nazaten. Mann beschrijft zo treffend de transgenerationele spanningen en toestanden binnen deze verarmde Lübeckse clan, die trouwens erg overeenkomen met die in de familie Mann zelf. Daarover heb ik nadien veel gelezen omdat ik het prettig vind om me in zo’n oeuvre en leven in te werken, bijvoorbeeld ook door de filmversie van De Buddenbrooks (uit 2008, red.) te gaan bekijken. Het dikke boek heeft natuurlijk het voordeel dat je je er dagenlang in kunt onderdompelen. Ik had het bewust gereserveerd voor op vakantie zodat ik het bijna onafgebroken kon degusteren.
Het krakende tijdsgewricht waarin dit verhaal zich afspeelt, die overgang naar de moderniteit, boeide me erg, net als het feit dat Mann van het familiehuis in Lübeck een personage heeft gemaakt. Dankzij Google ontdekte ik dat het Buddenbrooks Haus nog altijd te bezoeken is, al blijkt dat wel niet Manns geboortehuis te zijn, maar het tweede huis van de familie, waar zijn oma woonde die hij vaak bezocht.
Ik hoef er niet per se naartoe. Ik vind het veel interessanter om al lezend te merken hoe de schrijver zichzelf heeft afgesplitst in de verschillende personages. Want hij heeft zowel iets van Johanns avontuurlijke zoon als van diens broer die meer in de pas loopt en de familiezaak overneemt. Tegelijk zijn dat ook afsplitsingen van mij, want ik kan me vereenzelvigen met de verschillende hoofdrolspelers, hoe tegenstrijdig zij ook zijn.
Dat is natuurlijk precies wat wereldliteratuur doet: een verhaal van particuliere mensen in een particuliere tijd en cultuur zodanig herkenbaar maken dat het lezenswaardig blijft. Ik raad De Buddenbrooks dus vaak aan in mijn omgeving. Zo is mijn echtgenote het nu aan het lezen. We babbelen veel over literatuur en verschillen ook weleens van gedacht, maar Thomas Mann vindt ze even goed als ik.’
Opgetekend door Katrien Steyaert voor dasKULTURforum Antwerpen.
Foto: © Kristof Ghyselinck.
