‘“Hoeveel vrouwen heb ik nodig om de toonladder van de liefde te zingen als één niet eens een halve noot vult?”. Ik ben het er niet mee eens, maar dit is zo’n prachtzin! De man die hem bedacht, is Georg Büchner, de Duitse toneelschrijver. Hij stierf zo jong – op zijn 23ste – dat je letterlijk zijn volledige verzamelde werk kunt kopen, iets wat ik als student in Amsterdam deed.
Je zou kunnen denken dat het beetje briefwisseling en de vier toneelstukken die Büchner naliet weinig variatie zullen vertonen, maar niets is minder waar. Er is het literair-pamflettaire stuk Dantons dood, waarin Büchner de grote politieke ideeën aansnijdt, de verschillen tussen links en rechts die nu nog relevant zijn, ook al is bij hem de context die van de Franse Revolutie. Het draait rond de vraag wat je over hebt voor vrijheid, net datgene waar soldaat Woyzeck in het gelijknamige, tweede stuk om schreeuwt, als een oerkreet. Hij wordt langzaam gek, lees je in deze hallucinatie van een tekst vol poëtische taal als: “De hel is ijskoud”.
En dan is er nog Leonce en Lena, mijn lievelingsstuk van Büchner. Meer mensen zouden het moeten lezen omdat het zo bulkt van humor, ideeën en meeslepende personages. Aan de oppervlakte lijkt het een sprookje over een prins en prinses die moeten trouwen, dat niet willen, weglopen, elkaar toevallig ontmoeten en verliefd worden. Maar daaronder zit een diepere discussie. Zo predikt dienaar Valerio de ledigheid en ligt hij de hele dag in het gras omdat het leven toch geen zin heeft. Leonce is het daar niet mee eens. Hij wil aan zijn voorbestemde lot ontsnappen, iets doen.
Ik herken beide: aanvaarden dat dit het leven is, en niet meer dan dat, en tegelijk je vuur willen behouden, blijven strijden tegen wat fout gaat. Maar hoe combineer je die? Büchner stimuleert mij om te blijven streven naar die sprankel verandering. Daarom wil ik ook blijven spelen en schrijven: om, al was het maar voor één iemand, dat katalysatortje naar een beter leven te zijn.’
Opgetekend door Katrien Steyaert voor dasKULTURforum Antwerpen.
